english
Στις αρχές του 21ου αιώνα η ανθρωπότητα φαίνεται να βιώνει την έξαρση μιας τρομακτικής βίας, σε πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό επίπεδο. Θύμα και θύτης, ο άνθρωπος της σύγχρονης εποχής, καλείται να βγει από το ρόλο του παθητικού παρατηρητή και να αντιμετωπίσει τα αλλεπάλληλα συμπτώματα της παρακμής. Η τέχνη, ως «αντιπρόσωπος» της «πραγματικής ζωής»[1], καλείται να τον βοηθήσει σε αυτήν την προσπάθεια, προτείνοντας του νέους τρόπους σύλληψης και ερμηνείας της πραγματικότητας.
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Διασταυρώσεις» του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (2 Απριλίου - 31 Μαΐου 2009), ο Irfan Önürmen παρουσιάζει το New Bagdad Museum και το Terror Factory, δύο έργα που εκφράζουν δημιουργικά του προβληματισμούς του καλλιτέχνη σχετικά με την εντεινόμενη κρίση βίας που πλήττει τον κόσμο, προκαλώντας παράλληλα το θεατή να συλλογιστεί και να κρίνει ποια είναι η δική του θέση απέναντι σε αυτό το φαινόμενο. Πρόκειται για εγκαταστάσεις, έργα ζωγραφικής, σχέδια και τρισδιάστατα γλυπτά κατασκευασμένα από χαρτιά εφημερίδων που ο καλλιτέχνης συλλέγει συστηματικά.
Irfan Önürmen, New Bagdad Museum
Το New Bagdad Museum αντλεί την έμπνευσή του από την Αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, το βομβαρδισμό του Μουσείου της Βαγδάτης, τη λεηλασία, καθώς και την επιλεκτική «απομάκρυνση» των θησαυρών του και πλήρη καταστροφή των αρχείων του. Ο Önürmen προτείνει την αποκατάσταση αυτής της οδυνηρής μνήμης, δημιουργώντας ένα νέο Μουσείο της Βαγδάτης. Μονάχα που στις προθήκες αυτού του Μουσείου, στη θέση των σπουδαίων ιστορικών αντικειμένων εκτίθενται τα τεκμήρια του τρόμου: όπλα, πιστόλια, αντιασφυξιογόνες μάσκες, οβίδες, πολεμικά αεροπλάνα, ελικόπτερα και πλοία. Πλάι στα «εκθέματα» της καταστροφής ο καλλιτέχνης παρεμβάλει την ανθρώπινη φιγούρα σε στάση ταπείνωσης, πόνου και υποταγής. Στο μουσείο του πολέμου ο άνθρωπος από δράστης μεταβάλλεται σε αντικείμενο και από ενεργητικός παρατηρητής σε ψυχρό έκθεμα.
Irfan Önürmen, Terror Factory
Το Terror Factory, όπως υπονοεί και ο τίτλος του, αναπαριστά ένα εργοστάσιο, μια «μονάδα παραγωγής» και εκπαίδευσης τρομοκρατών, οι οποίοι κηρύσσουν τον πόλεμο στις χώρες εκείνες της Δύσης, που ευθύνονται για τον πόλεμο, στοχεύοντας στους ναούς του ιμπεριαλισμού και τα θησαυροφυλάκια της ιστορίας και του πολιτισμού τους: τα μουσεία. Ο λευκός χάρτης που κρέμεται στον τοίχο αποκαλύπτει τους πρώτους στόχους των τρομοκρατών. Τα υπόλοιπα αντικείμενα που συναπαρτίζουν την εγκατάσταση: όπλα, οβίδες, κιβώτια με πολεμοφόδια, ένα τζάκετ πλήρως οπλισμένο για αποστολή αυτοκτονίας με εκρηκτικά υλικά είναι όλα κατασκευασμένα από αποκόμματα τύπου από την περίοδο του πολέμου. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα πως τα πρωτοσέλιδα της επικαιρότητας του πολέμου συνυπάρχουν με εικόνες από καταναλωτικά προϊόντα, ο θάνατος και η καταστροφή συνυπάρχουν με τη ψευδαίσθηση της ευημερίας που βιώνει η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία.
Το υλικό που χρησιμοποιεί ο Önürmen δεν είναι τυχαίο˙ η εφημερίδα είναι για τον καλλιτέχνη «σύμβολο της πληροφορίας», οπτικό τεκμήριο μιας εποχής και της κυρίαρχης πολιτικής της. «Δεν έχω δει τον πόλεμο, δεν μύρισα το μπαρούτι, ούτε είχα καμία ανάμειξη σ' αυτόν. Το μόνο που έκανα ήταν να τον παρακολουθήσω από την τηλεόραση, να διαβάσω γι' αυτόν στην εφημερίδα και στα περιοδικά. Για μένα ο πόλεμος είναι οι εικόνες που έχουμε δει στην τηλεόραση και τις εφημερίδες».[2]
[1] Theodor W. Adorno, Noten zur Literatur, Φρανκφούρτη 1965, σ. 126.
[2] Irfan Onurmen, Κατάλογος Έκθεσης «Διασταυρώσεις», Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, Απρίλιος 2009, σ. 32.