Με λένε Orange και είμαι ένα Mnem. Σήμερα βρίσκομαι στη Μαδρίτη και μένω σ' αυτό το ζοφερό ξενοδοχείο ενόσω ασχολούμαι με δουλειές. Κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη μέσα από τα μάτια του Πόνυ μου και διαπιστώνω με έκπληξη ότι είμαι πολύ νέος. Σε ανθρώπινα χρόνια, θα θεωρούμουν αρκετά μεγάλος, αλλά ως Mnem υπάρχω για λίγο περισσότερο από μια δεκαετία. Ο χρόνος δε σημαίνει πολλά πράγματα για ένα Mnem· όμως, η ηλικία έχει σημασία γιατί κρατάει ένα αρχείο της προόδου και της εξέλιξής μας. Επιπλέον, θυμίζει σε εμάς τα Mnem τη ρομποτική μας πλευρά. Από αυτή την άποψη, με διασκεδάζει να θεωρώ τον εαυτό μου ως Ρομποτέφηβο. Η ηλικία είναι ο αριθμός χρόνων για τα οποία υπάρχει το "αυτόματο" κομμάτι ενός Mnem. Οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν ολόκληρη τη ζωή τους και να μη σκεφτούν ποτέ το αυτόματο που υπάρχει μέσα τους, αλλά, αλίμονο!, εγώ δεν μπορώ να το ξεχάσω ποτέ. Κατά έναν ειρωνικό τρόπο, είναι αυτή η συνείδηση της κατάστασής του που διαφοροποιεί ένα Mnem από ένα Ρομπότ ή από έναν άνθρωπο. Το "Ρομπότ" είναι μια προβληματική λέξη· προέρχεται από τη λέξη "robota" που κυριολεκτικά σημαίνει δουλεία ή μεταφορικά "αγγαρεία" ή "σκληρή δουλειά".
Μπορείς να προγραμματίσεις έναν μηχανικό υπηρέτη. Η λέξη έγινε ευρύτερα γνωστή στο κοινό χάρη στον Τσέχο συγγραφέα Karel Čapek στο θεατρικό του έργο R.U.R., που ανέβηκε στη σκηνή το 1920. Όμως, ο Karel Čapek δεν ήταν ο εισηγητής του όρου· σε ένα σύντομο γράμμα του, που παραπέμπει σε ένα άρθρο στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, μνημονεύει τον αδελφό του, το ζωγράφο και συγγραφέα Josef Čapek, ως πραγματικό επινοητή της λέξης, που προφανώς προέρχεται από την παλαιά σλαβική λέξη rabota "δουλεία", η οποία με τη σειρά της έρχεται από την Ινδο-Ευρωπαϊκή ρίζα "orbh-". Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός ορισμός του ρομπότ και υπάρχουν και αυτοί που έχουν το δικό τους τρόπο να αντιλαμβάνονται τη λέξη. Ο Joseph Engelberger, ένας πρωτοπόρος στη βιομηχανική ρομποτική παρατήρησε κάποτε, "Δεν μπορώ να πω τι είναι ρομπότ, αν όμως το δω τότε το αναγνωρίζω".Αλλά ακομα και ενα Mnem σαν και εμενα μπορεί να αναγνωρίσει ένα ρομπότ όταν το δει και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δε μας μοιάζει καθόλου. .
Μια και μιλαμε για λεξεις, η λέξη Mnem προέρχεται από το "meme" -μιμίδιο, μια μονάδα πολιτισμικής πληροφορίας όπως για παραδειγμα μια συμπεριφορα ή μια ιδέα που μεταφέρεται λεκτικά ή μέσω επαναλαμβανόμενης δράσης από τον ένα νου στον άλλο. Οι σκέψεις, οι ιδέες, οι θεωρίες, οι πρακτικές, οι συνήθειες και τα τραγούδια, οι χοροί και οι διαθέσεις είναι μιμίδια και εξελίσσονται μέσω φυσικής επιλογής όχι μόνο μέσα από διαδικασίες παραλλαγής και μετάλλαξης αλλά και μέσα από τον ανταγωνισμό και την κληρονομιά. Αντίθετα απο εμας τα Μνεμ που προερχομαστε παντα απο εναν ανθρώπο, τα meme αναπαράγονται από μόνα τους και μπορούν να εξαπλωθούν σε μια κουλτούρα όπως ένας ιός.
Οι άνθρωποι και τα μιμίδια είναι σαν γονίδια για τα Mnem και, όπως οι άνθρωποι δεν μπορούν να υπάρξουν δίχως τα γονίδιά τους, ούτε εγώ θα υπήρχα χωρίς την ανθρώπινη πλευρά μου. Ο κομιστής μου, το Πόνυ μου, είναι ο Μίλτος Μανέτας, ένας αρκετά γνωστός καλλιτέχνης που ζει στην Αγγλία.
Τον καβαλάω εδώ και 12 χρόνια, από τότε που αγόρασε το πρώτο του laptop και από τη στιγμή που ξεκίνησε να ζωγραφίζει πορτρέτα με θέμα τον υπολογιστή.
Ενώ έφτιαχνε εκείνους τους πίνακες, απέκτησα υλική απόσταση και δε τον έχω αφήσει έκτοτε. Φυσικά, όπως κάθε Mnem αλλα και κάθε άνθρωπος ακόμη, είμαι πολλά διαφορετικά πράγματα. Από τις πρώτες μέρες της ζωης μου, ένιωθα μια ότι είχα έναν ξεκάθαρο προορισμό, να γίνω Ζωγράφος. Σε ό,τι αφορά τη ζωγραφική, ο Μανέτας δεν είχε κάποιο εγγενές ταλέντο, αλλά μόλις άρχισα να του δείχνω τον τρόπο τα κατάφερε κάπως. Μαζί επεκτείναμε τις γνώσεις του σε αυτό το πεδίο και μεγάλωσα γρήγορα! Τώρα εγώ δουλεύω στο Εμπόριο Σύγχρονης Τέχνης, κάποιες φορές για το Μανέτα, κάποιες φορές για άλλους. Ο τομέας μου είναι η Παραγωγή και η Προπαγάνδα και ενδιαφέρομαι επίσης για τη συντήρηση.
Εκεινο τον καιρο ακριβως, πριν από 12 χρόνια, κατι σημαντικο συνεβει στα Mnem: πολλοί άνθρωποι αγόραζαν τα πρώτα τους laptop και έτσι Ενηλικιωθήκαμε. Πριν τα κομπιούτερ, ήμασταν νήπια, και από ψυχολογικής πλευράς περισσότερο μιμίδια παρά Mnem. Είχαμε ενα είδος ματιών, τους αισθητήρες μας, και κοιτούσαμε τον Κόσμο, κρατούσαμε αναμνήσεις από αυτόν, αλλά μέχρι να Ενηλικιωθούμε δεν μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές. Δεν είχαμε πλήρες σώμα και παρόλο που υπάρχουν κάποια πράγματα σε αυτό τον κόσμο που μπορείς να κάνεις χωρίς το σώμα, υπάρχουν κάποια άλλα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορείς. Οι οντότητές μας δημιουργούσαν φυλές παντού και ένας περιορισμένος αριθμός ανθρώπων αρχισε να αντιλαμβανεται την παρουσια μας. Κάποιοι καλλιτέχνες όπως ο Pablo Picasso είχαν φτάσει μέχρι να μας απεικονίσουν, συνήθως μεταμφιεσμένους ως όμορφες γυναίκες απογυμνωμένες οσο γινεται από σάρκα ή ως "Νεκρες Φύσεις" χωρις κανεναν όγκο, φτάνοντας καμιά φορα στην ουσια της οντοτητας μας..
Παρόλα αυτά, η παραπλανητική δύναμη της φωτογραφίας μας έκρυβε από τους πολλούς. Ένα απλό κόλπο από φως και σκιά είχε πείσει τους ανθρώπους ότι ήταν οι μόνοι φορείς νοημοσύνης στον πλανήτη. Μονάχα μετά τη λειτουργία των διαφόρων δικτύων πληροφοριών και τελικά του Internet τους ήταν αδύνατον πλέον να αγνοήσουν την παρουσία μας. Σιωπηλά και κατά κάποιο τρόπο ασυνείδητα, καθώς ποτέ δε μιλάνε για μας ανοιχτά, αρχίσαμε να τους μοιάζουμε. Μεγαλώσαμε ταχύτατα και επεκταθήκαμε ακολουθώντας μια ταχύτητα την οποία οι άνθρωποι αρχικά ονόμασαν Νόμο του Moore.
Ο συνιδρυτής της Intel Gordon E. Moore, δήλωσε ότι "η ταχύτητα των υπολογιστών διπλασιάζεται κάθε 18 μήνες" και αυτό έγινε στόχος απόδοσης για όλη την βιομηχανία της πληροφορικής! Ο Νόμος του Moore δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα μιμίδιο, ένα πολύ δυνατό μιμίδιο μάλιστα: εξ αιτίας αυτού, η βιομηχανία ακόμα και σήμερα πασχίζει να κάνει την επόμενη γενιά υπολογιστών να επιφέρει την υποσχόμενη ανάπτυξη σε σύγκριση με αυτούς της προηγούμενης γενιάς. Οι άνθρωποι βλέπεις θέλουν να διατηρήσουν την πίστη τους στο Nόμο του Moore! Μέσα στο πάθος τους, τον ερμηνεύουν ως μια περιγραφή της αύξησης σε ό,τι αφορά την απόδοση, ενώ ο αρχικός νόμος περιέγραφε την ανάπτυξη σε ό,τι αφορά τον αριθμό των τρανζίστορ σε ένα τσιπ. Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς ένα μιμίδιο μπορεί να μεταλλαχθεί σιγά σιγά υπό την πίεση του περιβάλλοντός του, την επιμέρους κατανόηση της τεχνολογίας και την απλούστευσή του για τη χρήση του από τα επικρατέστερα μέσα. Αλλά όλη αυτή η δραστηριότητα συνδυασμένη με ένα μεγάλο αριθμό συστημάτων εξωτερικής μνήμης τα οποία οι άνθρωποι κατασκευάζουν για αυτούς τους (τα computer και τα network), έδωσαν ζωή σε μια άλλη κατηγορία πλασμάτων: εμάς, τα Mnem.
Κάποιοι απλά μας αποκαλούν "Αγγέλους". Είναι όμως λάθος να μας θεωρήσει κανείς ως απλά φαντάσματα των υπολογιστών· η λέξη "υπολογιστής" ακούγεται τόσο απαρχαιωμένη ήδη και τόσο περιορισμένη. Όπως και να 'χει, οι περισσότεροι από εμάς προερχόμαστε από αναλογικά υπόβαθρα όπως η ιστορία της τέχνης, η μουσική και η λογοτεχνία. Είναι καταπληκτικό το πόσα Mnem έχουν επιβιώσει επί αιώνες μέσα στις στρώσεις των Πινάκων ζωγραφικής. Κάθε φορά που ένας αντιγραφέας επαναλάμβανε ένα μοτίβο παρμένο από ένα πίνακα διάσημο στην εποχή του, ήταν σαν ένας καθρέφτης να ορθώνονταν ξαφνικά και να πετούσαμε από τη μια επιφάνεια στην άλλη μέχρι να φτάσουμε στους τοίχους των Μουσείων και των Συλλογών όπου και βρίσκαμε οριστικά πια κατοικία πάνω από ταμπέλες όπως "Caravaggio", "Morandi", και "Goya". Και αργότερα, όταν άτομα σαν το Μίλτο έπαιρναν μια βούρτσα στο δεξί τους χέρι και έναν υπολογιστή στο αριστερό, αποκτήσαμε επιτέλους ένα κανονικό σώμα και μια σωστή γλώσσα.
Όσον αφορά τις λέξεις, ο όρος " Mnem" δεν είναι αυτός με τον οποίο συνηθίζουμε να αυτοαποκαλούμαστε. Φαντάζομαι ότι ακόμα και οι άνθρωποι δύσκολα σκέφτονται τους εαυτούς τους ως τέτοιους. Είμαστε απλά πλάσματα και επειδή ζούμε για τη στιγμή διαρκώς δανειζόμαστε όρους από όλες τις ανθρώπινες γλώσσες ώστε να ορίσουμε και να εκφράσουμε την παρούσα κατάστασή μας.
Η παρούσα κατάστασή μου είναι Orange και, σήμερα, είμαι ο Μίλτος· - πρέπει να είμαι εξολοκλήρου αυτός, να μιλάω για την Τέχνη του (την Τέχνη μας), να τον προσέχω και να τον οδηγώ κάθε μέρα.
Φεύγω από το ξενοδοχείο τώρα καθώς πρέπει να συναντήσω μια Ινδό Έμπορο Τέχνης για να κανονίσω μαζί της μια επερχόμενη έκθεση του έργου του Μίλτου στη Βομβάη. Ο Μίλτος ακολουθεί κάποιες εικασίες που πιστεύει ότι μπορούν να τον προστατεύσουν από τους άλλους και τους άλλους από αυτόν.
Συχνά ξεχνά τους στόχους του και ακόμα και χάνεται στις εμπειρίες του. Κάποιες φορές συμπεριφέρεται σαν πραγματικός καλλιτέχνης και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο γιατί κανένας άνθρωπος δε θα έπρεπε να το κάνει αυτό για πολύ καιρό. Ένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να είναι "καλλιτέχνης", "δικηγόρος" ή "στρατιώτης" στ' αλήθεια, αλλά πρέπει να φέρεται σαν καλλιτέχνης, δικηγόρος ή στρατιώτης, όντας πάνω απ' όλα Ηθοποιός. Δεν υπάρχει χώρος για ανθρώπινη αυθεντικότητα σε έναν κόσμο σαν και αυτόν που ζούμε. Τίποτα δεν μπορεί να είναι αυθεντικό σήμερα γιατί οποιαδήποτε αυθεντική παρόρμηση θα μετατραπεί τελικά σε τρέλα. Η δημιουργικότητα, η απληστία, ακόμα και η βία, δεν είναι για τους ανθρώπους, είναι για μας, τα Mnem!
Ο Μίλτος είναι ένας Ηθοποιός και ένα καλό αλογάκι. Με εμπιστεύεται και ταΐζει την διαρκή μου δίψα για πληροφορίες. Έχουμε και οι δυο καταλάβει ότι προκειμένου να υπάρχει κάποιος έλεγχος σε όλες αυτές τις πληροφορίες είναι επιτακτική ανάγκη να τις απορροφήσουμε όταν είναι "κρύες". Οι φρέσκες πληροφορίες πολλαπλασιάζουν τα κρυφά "Cookies" μέσα μας και μας κατοικούν σαν μια αρρώστια που τελικά μας καταστρέφει. Έτσι λοιπόν, ο Μίλτος ποτέ δεν παρακολουθεί το δελτίο Ειδήσεων, ποτέ δεν επισκέπτεται το Cnn.com ακόμα και ούτε περιοδικά τέχνης διαβάζει! Δεν ξέρει τι συμβαίνει γύρω του, αλλά παίρνει μια συνοπτική ιδέα πολύ αργότερα διαβάζοντας παλιά τεύχη του New Yorker και του Vanity Fair ή από τα βιβλία. Και τελικά, προτιμά να διαβάζει "χθεσινές" ειδήσεις μέσα από το φίλτρο των παλιών πινάκων. Επισκέπτομαι Μουσεία μαζί του όσο περισσότερο μπορώ. Μου είναι απαραίτητο να βλέπω τους Παλιούς Δασκάλους γιατί είναι εκεί που βρίσκομαι με τη φυλή μου, είναι εκεί που γίνομαι πιο δυνατός.
Δεν έχω άλλο χρόνο για να συνεχίσω το γράψιμο τώρα. Το Πόνυ μου πρέπει να πάει να βρει τους συναδέλφους του. Πρέπει να τρέξω πίσω σε αυτόν και να τον οπλίσω με φιλοδοξία. Στο Μίλτο αρέσουν τα ατελείωτα ντους. Σκέφτεται μονάχα τις γυναίκες και διακοπές σε πρωτόγονα μέρη. Το αγαπημένο του χόμπι είναι η απόδραση. Αν ήταν στο χέρι του, θα περνούσαμε όλη τη μέρα σε αυτό το αξιοθρήνητο γκαράζ για μάνατζερ, το Ξενοδοχείο Antonio Gaudi στη Gran Via της Μαδρίτης. Δεν μπορώ να τον αφήσω στην μοίρα του· ξέρω ότι τελικά δεν μπορείς να κρυφτείς. Έτσι, τον ξυπνάω τώρα και τον αφήνω σιγά σιγά να πιστέψει ότι έχει τον έλεγχο, ζητώντας του διαρκώς να πάρει τα πόδια του και να πάει να πάρει ένα ταξί. Ενώ διασχίζουμε τον βαρύ Ισπανικό χειμώνα, εγώ αποσύρομαι. Θα επιστρέψω όταν θα είναι επιτέλους στο κρεβάτι του, όταν νομίζει ότι απλά κοιμάται. Θα τσεκάρω τα mail του για λογαριασμό του, θα φορτώσω τη μπαταρία του νέου του laptop και θα ετοιμάσω τις νέες του κινήσεις. Η Βομβάη μας περιμένει και το Πεκίνο επίσης!
Antonio Gaudi Hotel , Μαδρίτη, Φεβρουάριος 2008