Επαναπροσεγγίζοντας τη συλλεκτική ματιά. Η συλλογή της Έφης Ανδρεάδου-Πιπλικάτση | ΑΡΕΤΗ ΛΕΟΠΟΥΛΟΥ

Body: 

english


Nikos Kessanlis, 1965-2000 | Helmut Newton, 1991

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΕΓΕΙΝ

(Συλλογή: [α] η συστηματική συνάθροιση ομοειδών αντικειμένων [β] το σύνολο των συστηματικά συγκεντρωμένων και ταξινομημένων ομοειδών πραγμάτων [γ] σύνολο, τού οποίου τα κομμάτια θεωρούνται ότι αποτελούν μία ενότητα)[1]

H συλλεκτική δραστηριότητα -ανεξίτηλα περασμένη στο ανθρώπινο DNA, ίσως επειδή κάποτε αποτελούσε ουσιαστική ανάγκη επιβίωσης- είναι μία δραστηριότητα επικεντρωμένη στα αντικείμενα, στην κωδικοποίηση, αποθήκευση-συντήρηση και ενίοτε στην έκθεσή τους.

Η αγάπη του ‘συλλέγειν’ σαφώς και δεν είναι ούτε κάτι καινούριο[2], ούτε κάτι μοναδικό˙ αυτό όμως που καθιστά κάθε συλλογή μοναδική, πέρα από το προσωπικό έναυσμα του εκάστοτε ιδιώτη, είναι τα επιμέρους χαρακτηριστικά της.

ΤΑ KIνητρα

Ένας συλλέκτης που καταπιάνεται με το καλλιτεχνικό έργο, στρέφεται σε αυτό εμπράκτως και όχι μόνον σε θεωρητικό ή κριτικό επίπεδο˙ συγκεντρώνει έργα με βάση τις προσωπικές του επιλογές, τη δική του συλλεκτική βούληση.

Λαμβάνοντας υπόψη σχετικές θεωρήσεις του ‘συλλέγειν’ από την Susan M. Pearce[3], τον Walter Benjamin ή τον Jean Baudrillard[4], ό,τι συλλέγουμε αποτελεί στην πραγματικότητα προέκταση του εαυτού μας. Μία συλλογή είναι το σημείο στο οποίο μπορούν να συναντιούνται η ψυχή, το πνεύμα και η υλιστική υπόστασή μας. Για τη Susan M. Pearce «η συλλεκτική δραστηριότητα είναι ένας τρόπος να ζει κανείς μέσα στο χάος και να το μεταμορφώνει, προσωρινά, σε νόημα»[5]. Απώτερος σκοπός είναι η επικοινωνία με τον κόσμο, ένας ‘συλλογισμός’ πάνω στα αντικείμενα και τη σημειολογία τους. Άλλωστε η σκέψη, ο χαρακτήρας ή το γούστο μας, εκ των πραγμάτων, ταυτίζονται με όσα επιλέγουμε να βρίσκονται γύρω μας. Και άρα, εάν τα αντικείμενα αποτελούνε έναν ακόμη κώδικα επικοινωνίας, όπως είναι και η γλώσσα, αντιλαμβανόμαστε ότι ένας συλλέκτης δημιουργεί λόγο μέσα από τα υλικά αντικείμενα που συγκεντρώνει. Στην περίπτωση δε, που αυτά είναι έργα τέχνης, τότε αρθρώνει και κατασκευάζει έναν λόγο σύνθετο και μεστό νοημάτων.

ΑπO ΤΗ συλλογη…

Μία συλλογή εικαστικών έργων είναι δημιούργημα κι αποτέλεσμα της αισθητικής του συλλέκτη και του βλέμματός του στην καλλιτεχνική παραγωγή. Επικεντρώνοντας στη συλλογή της Έφης Ανδρεάδου-Πιπλικάτση, διαπιστώνεται ότι το σύνολο των έργων χαρακτηρίζεται από μία ξεκάθαρη και συγκροτημένη συλλεκτική πρόθεση. Η συλλέκτρια μπαίνει στη διαδικασία να προχωρήσει όλα τα βήματα της ολοκληρωμένης και μεθοδικής συλλεκτικής δραστηριότητας, συνδέοντας τα έργα με άξονες χρονολογικούς, στιλιστικούς, θεωρητικούς και με βάση μία προσεγμένη και τεκμηριωμένη ματιά στη σύγχρονη τέχνη. Επιπλέον, αναδεικνύει τη συλλογή μέσα από την ανοιχτή προς το κοινό έκθεσή της, φέρνοντας στο φως το δικό της βλέμμα.

Πιο συγκεκριμένα, το περιεχόμενο της συλλογής δομείται πάνω σε δύο κατευθύνσεις, προσηλωμένες σε ρεύματα και τάσεις της μεταπολεμικής τέχνης. Στη μία ενότητα εντάσσονται έργα εννοιολογικής τέχνης, ενώ στη δεύτερη εντάσσονται αυτά που ακολουθούν αρχές της ‘έκφρασης της γεωμετρίας’, όπως και η ίδια η συλλέκτρια την χαρακτηρίζει. Και στις δύο περιπτώσεις, πρόκειται για έργα ποικίλων εκφραστικών μέσων και τεχνικών˙ είναι έργα επιτοίχια, εγκαταστάσεις, γλυπτά, κατασκευές βίντεο κλπ.

Η Έφη Ανδρεάδου-Πιπλικάτση ασχολείται και στρέφεται στο συλλεκτικό αντικείμενο με προσωπικό, αλλά και συναισθηματικό ενδιαφέρον. Κάθε ένα έργο της συλλογής έχει μία ιστορία που σέβεται η συλλέκτρια, το δικό του context, που αφορά άλλοτε στη διαδικασία δημιουργίας του και άλλοτε στον τρόπο, στην εμπειρία ή στα paraphernalia της απόκτησής του. Αυτά τα στοιχεία είναι και το κύριο υλικό που προσδίδει πάντα σε μία συλλογή τον προσωπικό-ιδιωτικό της χαρακτήρα, ένα ‘ημερολόγιο’ που βασίζεται σε διαλόγους, αναμνήσεις, εμπειρίες και εντέλει γνώσεις.


Aris Prodromidis, 2003 | Joseph Beuys, 1974 | Thodoros, 1970

ΣΤΗΝ εκθεση

Σε κάθε έκθεση συλλογής ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία αποτελούν αφενός ο τρόπος με τον οποίο ο συλλέκτης-ιδιώτης επιλέγει τα έργα και αφετέρου ο τρόπος με τον οποίο τα συνθέτει μεταξύ τους και τα παρουσιάζει, συστήνοντας, εμπράκτως πλέον, μία έκθεση με προσωπική επιμέλεια και με site-specific περιεχόμενο. Μέσα από τη διαδικασία αυτή επαναπροσδιορίζεται το σύνολο των έργων, αναδιαμορφώνεται μέσα από μία νέα ματιά, κάτω από ένα διαφορετικό context, αυτό που εκ των προτέρων επέλεξε ο συλλέκτης.

Εκμεταλλευόμενη έναν underground χώρο (το υπόγειο ενός εργοστασίου στη Θεσσαλονίκη), η Έφη Ανδρεάδου-Πιπλικάτση μάς καλεί να «κολυμπήσουμε στα δικά της νερά», μπαίνοντας στο υπόγειο εικαστικό σύμπαν που διαμορφώθηκε ειδικά για να μοιραστεί η συλλέκτρια αυτόν τον προσωπικό μικρόκοσμο με άλλους ανθρώπους. Η επιλογή των έργων έχει πραγματοποιηθεί από τη συλλέκτρια μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία και συνεχίζεται με προσήλωση σε συγκεκριμένα κριτήρια.

Το πρώτο μέρος της συλλογής που εκτίθεται τώρα, αποτελείται από έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, στραμμένων κατά κύριο λόγο στην εννοιολογική τέχνη. Γεννημένοι κατά την περίοδο 1909-1979 (μια 70ετία που μπορεί συμβολικά να αποτελεί και τη ζωή ενός ανθρώπου), όλοι, με το έργο τους, εντάσσονται στην πρώτη, δεύτερη και τρίτη μεταπολεμική γενιά, αναδεικνύοντας μια σειρά από ρεύματα κι επιρροές στην ελληνική και διεθνή καλλιτεχνική σκηνή, που μέχρι σήμερα παραμένουν ζωντανά, δημιουργώντας εντέλει μια συλλογή-λεξικό τέχνης[6].

Όσον αφορά τους Έλληνες δημιουργούς, πρόκειται για ένα σύνολο καλλιτεχνών που με την εικαστική παρουσία και πορεία τους συνέβαλαν και συνεχίζουν να συμβάλουν στη διαμόρφωση της «φυσιογνωμίας της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα»[7], μιας και για τους περισσότερους μπορεί κανείς να βρει αναφορές στις σημαντικότερες ελληνικές συλλογές τέχνης ιδιωτών και μουσείων, αλλά και στον μεγαλύτερο όγκο της σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας.

Μέσα από μία συλλογή μπορούμε πάντα να μάθουμε κάτι παραπάνω. Αν μη τι άλλο, η έκθεση της συλλογής της Έφης Ανδρεάδου-Πιπλικάτση αποτελεί και μία ευκαιρία να βρεθεί ο επισκέπτης του εργοστασίου, συχνά ακόμη κι ανυποψίαστος, αντιμέτωπος με ένα σύνολο έργων τέχνης σημαντικής ιστορικής αξίας, ενώ για όσους εργάζονται εκεί, υπάρχει η δυνατότητα να κινούνται πλάι σε αντικείμενα τέχνης ή -έτσι απλά- να υπάρχουν κοντά τους.

Οι φωτογραφίες δημοσιεύονται με την ευγενική παραχώρηση της συλλέκτριας

Υποσημειώσεις

[1] Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη

2 Πρβ και Γιάννης Μπόλης, “Η Ιστορία του συλλέγειν”, ένθετο Επτά Ημέρες, εφημ. Καθημερινή, 13.03.2005

3 Susan M.Pearce (Επιμ.Λία Γυιόκα), Μουσεία, Αντικείμενα και Συλλογές, (μτφρ. Λ. Γυιόκα, Α. Καζάζης, Π. Μπίκας) Εκδόσεις Βάνιας 2002

4 Άρθρο του Bill Brown, “The collecting mania”, University of Chigago Magazine, Oct. 2001, vol. 94, # 1, http://magazine.uchicago.edu/0110/features/mania-nation.html

5 Susan M.Pearce, ό.π., σελ. 87

6 Πρόκειται για τους Aχιλλέα Απέργη, Josef Beuys, Στάθη Λογοθέτη, Τakis, Βλάσση Κανιάρη, Νίκο Κεσσσανλή, Robert Barry, Θόδωρο, Chryssa, Άρη Προδρομίδη, Ir Kulik, Γιώργο Λάππα, Κωστή Τριανταφύλλου, Νίκο Αλεξίου, Γιώργο Γυπαράκη, Αλέξανδρο Ψυχούλη, Ηλία Παπαηλιάκη, Θοδωρή Προδρομίδη.

Η ενότητα της «έκφρασης της γεωμετρίας» απαρτίζεται από έργα των: Ναυσικά Πάστρα, Μιχάλη Μιχαηλίδη, Δανιήλ, Κωνσταντίνο Ξενάκη, Chris Giannakos, Όπυ Ζούνη, και Annette Sauermann.

7 Για να χρησιμοποιήσουμε τον τίτλο από το γνωστό πολύτομο έργο της Ελένης Βακαλό, Η Φυσιογνωμία της Mεταπολεμικής Tέχνης, Κέδρος, Αθήνα 1985